Τα αξιολογούμε ως περίεργα αυτά τα στοιχεία, αφού τις τελευταίες δεκαετίες είχαμε μάθει να συνδέουμε στο μυαλό μας τα λίπη και ειδικότερα τα λιπαρά οξέα (εκτός ίσως από αυτά που βρίσκονται στο ελαιόλαδο) με κάτι επικίνδυνο και επιζήμιο για την υγεία μας. Έτσι τα τελευταία αυτά δεδομένα που φέρνουν στο φως νέα για κάποια «χρήσιμα και ωφέλιμα» λίπη είναι σίγουρα κάτι που ανατρέπει τα όσα μέχρι τώρα ξέραμε και πιστεύαμε.Το συζευγμένο λινολεϊκό οξύ είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις «ωφέλιμου» λίπους. Είναι μία φυσική ουσία που σύμφωνα με τελευταίες έρευνες έχει βρεθεί ότι μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο στην καταπολέμηση του καρκίνου, ειδικότερα του καρκίνου του μαστού και του προστάτη, αλλά και στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Ανήκει σε μια κατηγορία θρεπτικών συστατικών που ονομάζονται λιπαρά οξέα, και θα λέγαμε ότι είναι ένα από τα λεγόμενα «καλά» λιπαρά οξέα , όπως είναι και τα ω-3 λιπαρά, τα οποία έχει άμεση ανάγκη το σώμα μας.

Είναι μια ουσία που ανακαλύφτηκε μόλις το 1987 από τον Dr. Michael Pariza, επιστήμονα του Ινστιτούτου Διατροφικής Έρευνας, του Πανεπιστημίου του Wisconsin, στο Madison, των Ην. Πολιτειών. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε ότι ανακαλύφτηκε μέσα από μια έρευνα σε ποντίκια, με την οποία έδειξε ότι η ύπαρξη αυτής της ουσίας που ονομάστηκε CLA-συζευγμένο λινολεϊκό οξύ, εμπόδισε την εμφάνιση καρκινικού όγκου στα πειραματόζωα, ενώ ο ίδιος επιστήμονας σε πειράματα με κουνέλια έδειξε την θετική επίδραση του CLA στη μείωση της αθηροσκλήρωσης. Ο Pariza χαρακτηριστικά έχει δηλώσει για το CLA, ότι δεν κάνει ένα μεγάλο λιποκύτταρο μικρότερο, αλλά μάλλον κρατάει μικρό ένα λιποκυττάρο, ώστε να μην αυξηθεί αυτό σε μέγεθος.

Ο ρόλος του CLA

Τα τελευταία τρία χρόνια πάνω από 200 επιστημονικά άρθρα έχουν δημοσιευτεί σε αντίστοιχα περιοδικά σχετικά με τη δράση και το γενικότερο ρόλο του CLA. Οι πιο σημαντικές από αυτές τις δράσεις είναι :

• ότι περιορίζει την ανάπτυξη και συρρικνώνει το μέγεθος των καρκινικών κυττάρων,
• ότι σκοτώνει τα προ-καρκινικά κύτταρα,
• διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα,
• μειώνει τις καρδιακές παθήσεις και πολεμάει το διαβήτη
• μειώνει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, της συνολικής και της «κακής» χοληστερόλης
• επηρεάζει την σύσταση του σώματος
• αυξάνει την ευαισθησία της ινσουλίνης και
• έχει αντιοξειδωτική δράση.

CLA και καρκίνος

Πολλές είναι οι μελέτες που μελέτησαν τη θετική δράση του πάνω στον καρκίνο του στήθος (σε πειραματόζωα και ανθρώπους), του παχέος εντέρου και του πνεύμονα, του στομάχου, του δέρματος και μορφές μελανωμάτων (σε πειραματόζωα). Σύμφωνα με το National Health Institute, το CLA είναι το μοναδικό λιπαρό οξύ που αποδεδειγμένα έχει αυτή τη δράση στην ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Ειδικότερα στη Φιλανδία μεγάλη έρευνα που κράτησε 25 χρόνια και έγινε σε 4600 γυναίκες με και χωρίς καρκίνο του μαστού, με εξέταση των επιπέδων του CLA στον ορό του αίματος τους απέδειξε ότι στις γυναίκες με τα υψηλότερα επίπεδα CLA βρέθηκαν 72% χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

CLA και παχυσαρκία

Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο ως προς τη δράση του CLA, είναι η επίδραση που έχει στη σύσταση του σώματος. Πειράματα που έγιναν και δημοσιεύτηκαν σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά όπως το Journal of Nutrition (2000), έδειξαν ότι το CLA μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του σωματικού λίπους και να αυξήσει τα επίπεδα της σωματικής άλιπης μάζας (αυτό βρέθηκε μέσα από πειράματα σε ποντίκια, χάμστερ και γουρούνια). Έτσι πειράματα 12 εβδομάδων σε ποντίκια που έτρωγαν δίαιτα με ή χωρίς CLA έδειξαν ότι αυτά που είχαν μια διατροφή υψηλή σε λίπος με CLA μείωσαν το λίπος τους κατά 0.5-1%. Για αυτή τη δράση βρέθηκε ότι κυρίως υπεύθυνο είναι ένα ισομερές του CLA. Ο Pariza χορήγησε την ουσία αυτή σε 80 παχύσαρκους ανθρώπους για 6 μήνες και είδε σημαντική μείωση του βάρους τους, μέσα από την απώλεια λίπους.

Ο τρόπος δράσης του CLA δεν είναι ακόμα απόλυτα ξεκαθαρισμένος αν και πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι λειτουργεί περίπου σαν μια ορμόνη.

Τα οφέλη από τη λήψη του συζευγμένου λινολεϊκού οξέος μέσα από τη δίαιτα ή συμπληρώματα είναι τα ακόλουθα:

• αυξάνει το μεταβολικό ρυθμό (κάτι πολύ σημαντικό ειδικά για άτομαü με υποθυρεοειδισμό, ακόμα και υπό αγωγή)
• μειώνει την ποσότητα του σωματικού λίπους
• αυξάνει τον μυϊκό όγκο
• μειώνει τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια
• μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη
• μειώνει την εμφάνιση τροφικών αλλεργιών
• ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα

Το CLA, αντίθετα με το απλό λινολεϊκό οξύ, δεν είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό στοιχείο για τον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά ο τρόπος δράσης του και κυρίως η αντικαρκινική του δράση το καθιστά «απαραίτητο».

Η ποσότητα που χρειάζεται το σώμα μας δεν είναι μεγάλη και αυτό κάνει τη λειτουργία του ακόμα πιο ξεχωριστή. Σύμφωνα με κάποιες συστάσεις φτάνει μόλις τα 3.5 γραμμάρια μέσα από τη δίαιτα, ποσότητα που αντιστοιχεί σε μία φέτα τυρί, μια μερίδα μοσχαρίσιου κρέατος και ένα ποτήρι γάλα (με την προϋπόθεση βέβαια όπως τονίζουν οι επιστήμονες να προέρχονται από ζώα ελεύθερης βοσκής, αφού το είδος της διατροφής του ζώου προσδιορίζει και τα επίπεδα του CLA στη δίαιτα). Έχει βρεθεί ότι οι αλλαγές που συντελέστηκαν τα τελευταία χρόνια στην εκτροφή των αγελάδων και το πέρασμα από την ελεύθερη βοσκή με χορτάρι, στη μαζική εκτροφή με ειδικές τροφές μείωσε την περιεκτικότητα του κρέατος αλλά και του γάλακτος σε CLA. Χαρακτηριστικά έχει βρεθεί ότι το κρέας μιας αγελάδας που τρέφεται με χορτάρι έχει τέσσερις φορές μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε CLA, ενώ σύμφωνα με μετρήσεις στην Αμερική το γάλα σήμερα μαζικής παραγωγής έχει το 1/3 του CLA, από το γάλα που έπινε ο μέσος Αμερικάνος το 1960. Έτσι, όλο και περισσότερες απόψεις διατυπώνονται που συνδέουν αυτή τη μείωση με την αύξηση το αντίστοιχο διάστημα της παχυσαρκίας.

Πηγές του CLA

Πού όμως μπορούμε να βρούμε το CLA; Ποια είναι τα τρόφιμα που αποτελούν καλές πηγές, ώστε να μην αναγκαζόμαστε να καφεύγουμε σε συμπληρώματα, πολλά από τα οποία κυκλοφορούν δυστυχώς χωρίς έγκριση του Ε.Ο.Φ., και για αυτό ακριβώς πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί και προσεχτικοί. Το CLA βρίσκεται κυρίως στο γάλα και στο κρέας. Επειδή το CLA βρίσκεται στο λίπος αυτών των τροφίμων, η περιεκτικότητα σε CLA του ολόπαχου γάλακτος είναι υψηλότερη από αυτή του ημι- ή του πλήρους αποβουτυρωμένου γάλακτος, ενώ ο τρόπος εκτροφής, η ηλικία του ζώου και η εποχή συλλογής επηρεάζουν τη περιεχόμενη ποσότητα του οξέος αυτού.

Η περιεκτικότητα σε CLA σε επιλεγμένα τρόφιμα είναι :

Γαλακτοκομικά προϊόντα

Κρέατα

Μοσχαρίσιο 2.9-4.3
Αρνί  5.6
Χοιρινό 0.6
Κοτόπουλο 0.9
Γαλοπούλα 2.5

Θαλασσινά

Σολομός  0.3
Γαρίδες  0.6

Λάδια

Ηλιέλαιο  0.4
Καλαμποκέλαιο 0.2 
Ελαιόλαδο  0.2

Η σύσταση του διαιτολόγου: Όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα παρόμοια σκευάσματα, που έχουν κατά καιρούς κυκλοφορήσει, με λιγότερες ή περισσότερες θετικές για την υγεία και το σωματικό βάρος επιδράσεις, θα πρέπει ο καταναλωτής να προσέχει και να μην περιμένει ότι θα χρησιμοποιήσει το «μαγικό» χάπι, ειδικά για την απώλεια βάρους. Πρέπει η λήψη του να γίνει μετά από συμβουλή ειδικού και να συνοδευτεί απαραίτητα από σωστή, υποθερμιδική δίαιτα και σωματική δραστηριότητα. Αν και πολλά είναι τα θετικά αποτελέσματα, και μάλιστα μέσα από μελέτες και δημοσιεύσεις, θα πρέπει να δεχτούμε αυτά τα αποτελέσματα ακόμα με σχετική επιφύλαξη.

Δημοσθενόπουλος Χαρίλαος

Κλινικός Διαιτολόγος – Βιολόγος