Με τον όρο «βιολογικά προϊόντα ή τρόφιμα» αναφερόμαστε σε τρόφιμα που προκύπτουν μέσα από μεθόδους και διαδικασίες βιολογικής ή οργανικής παραγωγής και τα οποία παράγονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Κανονισμού Ε.Ο.Κ. 2092/91. Τα βιολογικά προϊόντα προκύπτουν μέσα από καλλιέργεια όπου απαγορεύεται αυστηρά η χρήση κάθε χημικού φυτοφαρμάκου – λιπάσματος και ορμόνης. Αυτή η μορφή βιολογικής παραγωγής -γεωργίας ή κτηνοτροφίας- στηρίζεται σε φυσικές και όχι χημικές διεργασίες, και στην αποφυγή της χρησιμοποίησης χημικών (π.χ. λιπασμάτων, φαρμάκων, ορμονών) ή άλλων προστατευτικών προϊόντων, που συνήθως χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ασθενειών και μικροοργανισμών. Για τα βιολογικά προϊόντα υπάρχουν κάποια προκαθορισμένα χαρακτηριστικά: πρέπει να είναι συσκευασμένα και να φέρουν ένδειξη «προϊόντα βιολογικής γεωργίας», να πωλούνται μόνο στην εποχή τους. Πρέπει να διευκρινίσουμε βέβαια πως προϊόντα που πωλούνται χύμα, από τον ίδιο τον παραγωγό, δεν είναι πάντα βιολογικά, εκτός και αν φέρουν η ένδειξη ότι αποτελούν προϊόντα βιολογικής γεωργίας.
Η βιολογική γεωργία ευνοεί τις ανανεώσιμες πηγές και την ανακύκλωση επιστρέφοντας στο έδαφος τα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στα κατάλοιπα. Έτσι η βιολογική γεωργία οδηγεί στην παραγωγή καλύτερων φρούτων και οπωροκηπευτικών προϊόντων, αλλά και στην φυσική ισορροπία και τη υψηλότερη γονιμότητα του εδάφους, στη διατήρηση των οικοσυστημάτων και στη μείωση της ρύπανσης. Αντίστοιχα στη βιολογική κτηνοτροφία, όπου απαγορεύεται η γενετική τροποποίηση και η χρήση ουσιών που ευνοούν την ανάπτυξη ή τροποποίηση του κύκλου αναπαραγωγής των ζωών, διασφαλίζεται η καλύτερη διαβίωση και ανάπτυξη των ζώων, με τη χρησιμοποίηση φυσικών ζωοτροφών. Τα προϊόντα βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, σύμφωνα με τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας, πρέπει να φέρουν ειδική σήμανση, η οποία να αναφέρεται στο βιολογικό τρόπο παραγωγής τους. Η σήμανση πρέπει να δίνει στοιχεία για την επιχείρηση που τα παράγουν και είναι υπεύθυνη για τη συσκευασία και την εμπορία τους, αλλά και τον κωδικό πιστοποίησης, το όνομα του υπεύθυνου φορέα πιστοποίησης και ασφαλώς την ένδειξη “προϊόν βιολογικής γεωργίας”.
Για να υπάρχει η προστασία αλλά και η ασφάλεια του καταναλωτή, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα ιχνηλασιμότητας, με την οποία ο φορέας πιστοποίησης να είναι σε θέση να ελέγξει την προέλευση ενός προϊόντος με την ειδική σήμανση, και με τον τρόπο αυτό να διασφαλίζεται η τήρηση του κανονισμού Ε.Ε 2092/91 σε όλες τις διαδικασίες από την παραγωγή ως και την τελική διάθεση του προϊόντος στην αγορά. Η αντιμετώπιση των ασθενειών και των επιζήμιων οργανισμών (εντόμων, ζιζανίων) γίνεται με επιλογή των κατάλληλων ειδών και ποικιλιών, καταστροφή παθογόνων μικροοργανισμών. Αντίστοιχα, τα προϊόντα βιολογικής κτηνοτροφίας προέρχονται από ζώα που τρέφονται με πιστοποιημένες τροφές βιολογικής γεωργίας, μεγαλώνουν κάτω από καλύτερες συνθήκες, με χρήση φυσικών βοσκοτόπων με αραιή βόσκηση, κάτι που προστατεύει το περιβάλλον από την ανεξέλεγκτη διάθεση των κτηνοτροφικών αποβλήτων.
Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία από βιολογικά προϊόντα, που απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες. Έτσι, υπάρχουν οπωροκηπευτικά, κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα, ψωμί και προϊόντα ζύμης και δημητριακών όπως ζυμαρικά, μπισκότα, φρυγανιές, παιδικά τρόφιμα και επιδόρπια. Τα τρόφιμα που παράγονται με βιολογικές μεθόδους είναι ασφαλώς ακριβότερα από τα συμβατικά παραγόμενα τρόφιμα. Λόγω όμως όλων των προβλημάτων, που έχουν προκύψει τα τελευταία χρόνια με διάφορα τρόφιμα, όλο και περισσότεροι καταναλωτές τελικά αποφασίζουν να πληρώσουν περισσότερα, έτσι ώστε να διασφαλίσουν την ασφάλεια των τροφίμων και την ποιότητα.
Το θέμα βέβαια που προκύπτει είναι κατά πόσο τα βιολογικά τρόφιμα υπερτερούν σε διατροφική αξία ή όχι των συμβατικών. Τα λαχανικά και φρούτα βιολογικής γεωργίας έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα, σε ποσοστό επί ξηρού, από τα συμβατικά, τα οποία είναι αναλογικά πιο πλούσια σε νερό – στοιχείο που δείχνει πως αγοράζουμε τελικά περισσότερο ουσία και λιγότερο νερό. Ο καταναλωτής ακόμα είναι σίγουρος πως αγοράζοντας κάποιο βιολογικό τρόφιμο, θα καταναλώσει ένα προϊόν γεωργίας ή κτηνοτροφίας, υψηλής διατροφικής αξίας. Τα τρόφιμα αυτά περιέχουν μεγάλες συγκεντρώσεις βιταμινών, ιχνοστοιχείων, αλάτων, αιθέρων ελαίων και σακχάρων, χωρίς όμως την προσθήκη χημικών ουσιών και καταλοίπων. Πιο συγκεκριμένα τα βιολογικά τρόφιμα έχουν συχνά μεγαλύτερη περιεκτικότητα από τα συμβατικά σε συγκεκριμένες βιταμίνες όπως είναι η βιταμίνη C, αλλά και σε κάποια από τα απαραίτητα ανόργανα στοιχεία όπως είναι το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο σίδηρος και το χρώμιο. Παράλληλα τα βιολογικά γεωργικά προϊόντα είναι πλούσια σε πολύτιμες ουσίες όπως αντιοξειδωτικές ουσίες (λυκοπένιο, πολυφαινόλες, φλαβονοειδή) και προσφέρουν πρωτεΐνη υψηλότερης βιολογικής αξίας.
Είναι λοιπόν γενικά αποδεκτό (από διάφορες μελέτες και έρευνες), πως η θρεπτική αξία των βιολογικών και συμβατικών προϊόντωνσε γενικές γραμμές δεν παρουσιάζει σημαντικές διαφορές. Ο καταναλωτής μπορεί δηλαδή να καλύψει ικανοποιητικά τις ανάγκες του σε θρεπτικά συστατικά καταναλώνοντας τόσο τα προϊόντα βιολογικής γεωργίας, όσο και τα προϊόντα συμβατικής γεωργίας. Απλώς τα θρεπτικά συστατικά που παρέχει ένα προϊόν βιολογικής γεωργίας μπορεί να προσληφθούν στο ακέραιο, χωρίς την αντίστοιχη πρόσληψη χημικών καταλοίπων και ταυτόχρονα παρουσιάζουν μειωμένη συγκέντρωση νιτρικών αλάτων, συστατικά των οποίων η αυξημένη πρόσληψη έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση καρκίνου του στομάχου. Ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 70%) των νιτρικών ιόντων που προσλαμβάνει ο μέσος καταναλωτής, προέρχεται από τρόφιμα όπως τα λαχανικά, ενώ σημαντική ποσότητα προέρχεται και από το νερό. Δεν πρέπει βέβαια να παραβλέπουμε πως οι θερμίδες, οι πρωτεΐνες, οι υδατάνθρακες και τα άλλα θρεπτικά συστατικά εξαρτώνται από το έδαφος, την περιοχή και το κλίμα.
Για όποιον θέλει να διαβάσει σχετικά με τα βιολογικά τρόφιμα:
http://europa.eu.int/eur-lex/pri/el/oj/dat/1999/l_066/l_06619990313el00160022.pdf
http://europa.eu.int/comm/agriculture/qual/organic/plan/comm_el.pdf
Κλινικός Διαιτολόγος – Βιολόγος