Το στρες επηρεάζει τη γονιμότητα ανδρών και γυναικών; Με ποιόν μηχανισμό το στρες έχει κόστος στη γονιμότητα επηρεάζοντας την παραγωγή σπερματοζωαρίων και ωαρίων;
Oι συνθήκες άγχους μπορούν να επηρεάσουν τόσο τον άνδρα όσο και τη γυναίκα.
Για τις γυναίκες είναι γνωστό ότι το στρες μπορεί να προκαλέσει ακόμη και αμηνόρροια -δηλαδή να σταματήσει η περίοδος. Για να συμβεί αυτό πρέπει να αλλάξουν τόσο πολύ οι ορμόνες ώστε να αδρανήσουν οι ωοθήκες. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε παραγωγή ωαρίων. Όσο και αν αυτό δεν είναι συχνό, καταδεικνύει πως ενδιάμεσοι στρεσογόνοι παράγοντες μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στην ορμονική ισορροπία του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.
Για τους άνδρες ίσως είναι λίγο πιο δύσκολο να πει κανείς πως επιδρά το στρες στην παραγωγή σπέρματος, δεδομένου ότι αυτό παράγεται συνεχώς και ένα αρνητικό γεγονός θα δείξει την επίδρασή του 2-3 μήνες αργότερα. ‘Όμως το στρες μπορεί να παίξει το ρόλο του όσον αφορά την στύση στις περιπτώσεις όπου το ζευγάρι πρέπει -μετά από ιατρική συμβουλή- να κάνει έρωτα συγκεκριμένη ημέρα και ώρα προκειμένου να υπάρξει συγχρονισμός με την ωορρηξία της γυναίκας.
Υπάρχουν σήμερα διαθέσιμες επιστημονικές έρευνες που να επιβεβαιώνουν τη σχέση του στρες με την γονιμότητα; Ποια είναι τα πορίσματά τους;
Οι έρευνες που έχουν γίνει δεν εξάγουν ισχυρά συμπεράσματα. Είναι δύσκολο να απομονώσει κανείς όλους του άλλους παράγοντες και να κρατήσει μόνο αυτόν του άγχους ή της ψυχολογικής πίεσης. Το 10-15% των υπογόνιμων ζευγαριών δεν έχει εμφανές πρόβλημα. Δεν βρίσκουμε δηλαδή ένα συγκεκριμένο λόγο υπογονιμότητας -πχ ασθενές σπέρμα, φραγμένες σάλπιγγες , ορμονικά προβλήματα. Παρόλα αυτά το στρες από μόνο του, ακόμα και στα ζευγάρια αυτά δεν έχει κερδίσει μια θέση ως παράγοντας υπογονιμότητας. Επίσης σύμφωνα με τις μέχρι τώρα έρευνες οι εναλλακτικές θεραπείες (ρεφλεξολογία, ομοιοπαθητική, αρωματοθεραπεία), οι οποίες σε μεγάλο βαθμό επαγγέλλονται την αντιμετώπιση του άγχους και την ισορροπία του οργανισμού, δεν αυξάνουν τα ποσοστά επιτυχίας στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, με την εξαίρεση του βελονισμού.
Όσον αφορά την επίπτωση του άγχους στην επιτυχία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα αποτελέσματα των ερευνών είναι αλληλοσυγκρουόμενα.
Ποιο είναι το ποσοστό υπογόνιμων ζευγαριών στην Ελλάδα σήμερα;
15%. 1 στα 4 ζευγάρια έχει δυσκολίες στη σύλληψη. Τα ζευγάρια αυτά καταφεύγουν σε μεθόδους υποβοήθησης αναπαραγωγής (σπερματέγχυση, εξωσωματική γονιμοποίηση) σε κατάλληλα κέντρα αντιμετώπισης υπογονιμότητας.
Το στρες αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα σε ζευγάρια που βρίσκονται στη διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής; Γιατί συμβαίνει αυτό;
Ναι αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα. Μπορεί να οδηγήσει σε μια πληθώρα διαταραχών που ξεκινούν από απλή διαφωνία στο σπίτι λόγω άγχους (χωρίς απαραίτητα ο λόγος να είναι αυτή καθαυτή η υπογονιμότητα – ποιος σύντροφος έχει κυρίως το πρόβλημα) και να καταλήξει ακόμα και σε εγκατάλειψη της προσπάθειας εξωσωματικής γονιμοποίησης την τελευταία στιγμή, δηλαδή μετά την ωοληψία ή πριν την εμβρυομεταφορά, με μεγάλης έντασης διαπληκτισμούς μπροστά στον ιατρό.
Η διαδικασία της αντιμετώπισης της υπογονιμότητας, με ή χωρίς εξωσωματική γονιμοποίηση, είναι μακρόχρονη, ακριβή και ψυχοφθόρα. Το ζευγάρι καλείται να υποβληθεί σε αρκετές εξετάσεις, να κάνει υπομονή μέχρι να έρθει η κατάλληλη στιγμή να ξεκινήσει η θεραπεία, να καταβάλει τα έξοδα για αυτήν, που τις περισσότερες φορές είναι ένα σεβαστό ποσό, και τέλος να κάνει υπομονή για το αποτέλεσμα, το οποίο φυσικά δεν είναι πάντα θετικό.
Στρες και υπογονιμότητα ‘συνθέτουν’ ένα φαύλο κύκλο; Δηλαδή, το στρες μπορεί να οδηγήσει στην υπογονιμότητα αλλά και η υπογονιμότητα να οδηγήσει σε στρες;
Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το στρες μπορεί πραγματικά να φθάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Αυτό έχει αντίκτυπο στον τρόπο που ο άνδρας και η γυναίκα αντιμετωπίζουν ό ένας τον άλλο και το πρόβλημά τους, αλλά επίσης και τον τρόπο που βλέπουν τον ιατρό τους και την προτεινόμενη σε αυτούς θεραπεία. Η αναβλητικότητα και η αναποφασιστικότητα είναι βασικά χαρακτηριστικά του υπογόνιμου ζευγαριού. Αυτό φυσικά επιτείνει το πρόβλημα και πολλές φορές το επιδεινώνει. Γίνεται έτσι εύκολα αντιληπτή η δημιουργία του φαύλου κύκλου.
Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος
Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, την Υπερηχογραφία και τη Λαπαροσκοπική Χειρουργική