Τα ερωτήματα που ακολουθούν είναι ερωτήματα που έχουν υποβληθεί από τηλεθεατές σε σειρά ενημερωτικών ιατρικών εκπομπών που έχω κάνει στο ΑΘΗΝΑ ΤV ( « Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ»). Έχουν επιλεγεί από εμένα αυτά που παρουσιάζουν γενικότερο ενδιαφέρον και αφορούν καταστάσεις που είναι ιδιαίτερα συνήθεις στην καθημερινή κλινική πρακτική του μαχόμενου παθολόγου, τόσο στο ιατρείο όσο και στο νοσοκομείο.
1. Είμαι άντρας 55 χρονών και έπαθα πρόσφατα έμφραγμα μυοκαρδίου. Στο νοσοκομείο μου είπαν ότι είναι από το ζάχαρο. Πώς είναι δυνατόν αυτό, αφού εδώ και δώδεκα χρόνια μετράω το ζάχαρό μου κάθε πρωί κάθε τρεις μήνες και το βρίσκω γύρω στο 130mg/dl.
Στο κείμενο που ακολουθεί μπορείτε να δείτε την περιγραφή παθολογικών εργαστηριακών ευρημάτων σε δύο περιπτώσεις:
Α. Στο σακχαρώδη διαβήτη όπως περιγράφεται από την Iατρική Επιστήμη του 2008.
Β. Στο σακχαρώδη διαβήτη όπως περιγράφεται από την Ιατρική Επιστήμη του 1998.
Α. ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ 2008
http://www.accessmedicine.com, Current medical diagnosis and treatment
i. Πρωινή μέτρηση σακχάρου αίματος ίση ή μεγαλύτερη από 126mg/dl, με ή χωρίς εμφανή συμπτώματα
ii. Τιμή σακχάρου ανεξαρτήτως ώρας, 200 mg/dl ή παραπάνω, με συνοδό εμφανή γενικά συμπτώματα διαβήτη, όπως πολυουρία πολυδιψία και ανεξήγητη απώλεια βάρους
iii. Τιμή σακχάρου κατά την ειδική δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (συγκεκριμένα δύο ώρες μετά την χορήγηση ποσότητας γλυκόζης που είναι ισοδύναμη με
Όταν ισχύει ένα από τα τρία παραπάνω κριτήρια, το οποίο συνήθως χρειάζεται επιβεβαίωση και σε δεύτερη μέτρηση τότε γίνεται η εργαστηριακή διάγνωση του διαβήτη.
Β. ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ 1998
Cecil Essentials of medicine 1998
i. Παρουσία εμφανών συμπτωμάτων όπως πολυδιψίας, πολυουρίας, γρήγορης απώλειας βάρους, ταυτόχρονα με μεγάλη και αναμφισβήτητη αύξηση της γλυκόζης του αίματος
ii. Σάκχαρο νηστείας πάνω από 140 mg/dl, σε περισσότερες από μία μετρήσεις, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη εμφανών διαβητικών συμπτωμάτων
iii. Δύο τουλάχιστον τιμές σακχάρου κατά την ειδική δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (συγκεκριμένα εντός δίωρου από την χορήγηση ποσότητας γλυκόζης ισοδύναμης με
Ένα μετρούμενο ζάχαρο 130mg/dl μπορεί να μην ήταν διαβήτης το 1991, αλλά είναι διαβήτης το 2008.Αυτό μπορεί να φαίνεται παράδοξο στον μη ειδικό, η αναθεώρηση όμως των τιμών των φυσιολογικών ορίων σε συστατικά του αίματος, αλλά και σε μετρούμενες παραμέτρους όπως η πίεση του αίματος, είναι συχνό φαινόμενο στην Ιατρική Επιστήμη.
Αυτό οφείλεται πολλές φορές στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και στην κατασκευή ευαίσθητων συσκευών μέτρησης του μεταβολισμού που συμπαρασύρει συχνά προς τα κάτω τις θεωρούμενες φυσιολογικές τιμές και απαιτεί την συνεχή ενημέρωση του μαχόμενου ιατρού, αλλά και την συνειδητοποίηση του κοινού αναφορικά με την σημασία της σωστής περιοδικής ιατρικής εξέτασης και την εγκατάλειψη της ολέθριας συνήθειας της αυτοαξιολόγησης εργαστηριακών εξετάσεων και αυτοδιάγνωσης. Η περίπτωση του τηλεθεατή είναι συχνή στην Ελλάδα.
Ο Έλληνας δεν έχει συχνά οικογενειακό ιατρό, πραγματοποιεί πολλές φορές τις πρώτες εργαστηριακές βασικές εξετάσεις του χωρίς να εξεταστεί ιατρικώς μετά από παρότρυνση των οικείων γύρω στα τριανταπέντε με σαράντα. Πραγματοποιεί στην καλύτερη περίπτωση μία ιατρική εξέταση βάσης από κάποιο ιατρό, μετά την έκδοση των πρώτων αποτελεσμάτων και κατόπιν προβαίνει από μόνος του σε περιοδικές ιατρικές εξετάσεις, τις οποίες αξιολογεί επίσης από μόνος του. Η προχειρότητα αυτή έχει σε αρκετές περιπτώσεις ολέθρια αποτελέσματα και πρέπει να επισημάνω ότι είναι το βασικότερο στοιχείο του Έλληνα που εντυπωσιάζει τους συνεργάτες ξένους συναδέλφους άλλων ειδικοτήτων, όταν μετέχουν μαζί μου σε τηλεδιασκέψεις μέσω internet και ιατρικά συμβούλια για σύνθετα περιστατικά.
2. Είμαι 57 ετών και έχω ζάχαρο στις ανώτατες φυσιολογικές τιμές 90-110 εδώ και δέκα χρόνια. Πρέπει να ανησυχώ;
Υπάρχει μία μερίδα ατόμων με οριακά φυσιολογικά σάκχαρα νηστείας που επιβάλλεται να ελεγχθούν ή να παρακολουθηθούν ιατρικώς με περιοδικές μετρήσεις ανοχής γλυκόζης, λόγω πιθανού « κρυφού» διαβήτη μη εντοπιζόμενου στις συνήθεις μετρήσεις νηστείας.Μόνο η σοβαρή ιατρική εξέταση μπορεί με ακρίβεια να εντοπίσει τα άτομα αυτά. Επίσης μία μερίδα από τα άτομα αυτά, μπορεί να μην έχουν μεν διαβήτη, αλλά να πάσχουν από ένα επικίνδυνο σύνδρομο, το μεταβολικό σύνδρομο που προάγει την βιολογική γήρανση, αποτελεί συχνά προθάλαμο διαβήτη και συνδέεται με αυξημένη επίπτωση εμφραγμάτων. Τα άτομα αυτά εντοπίζονται επίσης κατά την διάρκεια της σωστής ιατρικής εξετάσεως. Ο εντοπισμός του διαβήτη ή του μεταβολικού συνδρόμου είναι ζωτικής σημασίας για τον καθορισμό του είδους και της επιθετικότητας της θεραπείας, καθώς και για την πρόληψη των επιπλοκών πιθανού «κρυφού» διαβήτη ή μεταβολικού συνδρόμου.
3. Έχω οριακό ζάχαρο και δεν έχω λόγω δουλειάς καθόλου χρόνο. Να χρησιμοποιώ μηχανάκι ζαχάρου για να το παρακολουθώ αντί να πηγαίνω στο μικροβιολόγο;
Τα μηχανάκια μέτρησης του ζαχάρου είναι πολύτιμα σε άτομα που κάνουν ινσουλίνη και σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις διαβήτη. Δεν υποκαθιστούν τις μετρήσεις από μικροβιολόγο και δεν συνιστάται η χρήση τους σε πολλές συνήθεις περιπτώσεις. Αυτό συμβαίνει διότι:
Τα μηχανάκια μετρούν το σάκχαρο σε τριχοειδικό και όχι φλεβικό αίμα με αποτέλεσμα οι μετρούμενες τιμές να είναι αρκετές φορές 10-15% μικρότερες από τις τιμές του εργαστηρίου. Η ακρίβεια μειώνεται σε πολύ υψηλές ή χαμηλές τιμές σακχάρου. Η ακρίβεια των μετρήσεων επηρεάζεται από τις διαταραχές του αιματοκρίτη και του οξυγόνου του αίματος. Οι άνθρωποι που λόγω του τύπου του διαβήτη από τον οποίο πάσχουν επιβάλλεται να κάνουν συχνές μετρήσεις με συσκευές μέτρησης, πρέπει να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες χρήσεως του κατασκευαστή και να μην αμελούν την περιοδική τεχνική αξιολόγηση και ρύθμιση της συσκευής ( calibration).
4. Ο μπαμπάς μου έχει ζάχαρο, είναι 76 ετών, χτύπησε στο πόδι και η πληγή δεν κλείνει εδώ και τέσσερις ημέρες. Μου λέει ότι δεν είναι τίποτα γιατί η πληγή δεν τον πονάει. Τι συμβαίνει;
Πολλοί διαβητικοί πάσχουν από τις διαβητικές επιπλοκές της αγγειοπάθειας και της νευροπάθειας με αποτέλεσμα να έχουν μειωμένη αίσθηση του πόνου. Προσέρχονται συχνά καθυστερημένα στον ιατρό στην περίπτωση επιθετικών φλεγμονών και τραυμάτων. Αυτό μπορεί να έχει ολέθριες επιπτώσεις (γάγγραινα, σηψαιμία, επιβαλλόμενος ακρωτηριασμός). Είναι σημαντικό να γίνεται καθημερινώς επισκόπηση των ποδιών από τον διαβητικό και στην περίπτωση εμφάνισης αλλοίωσης, να πραγματοποιείται σωστή ιατρική εξέταση.
5. Είμαι άνδρας 46 ετών και έχω ζάχαρο, το οποίο αντιμετωπίζω με χάπια και δίαιτα. Ενώ έχω ερωτική επιθυμία αντιμετωπίζω τελευταία πρόβλημα όταν βρίσκομαι με την φίλη μου. Δεν θέλω να πάρω χάπια και για το πρόβλημα αυτό. Τι με συμβουλεύετε;
O κακά ρυθμισμένος διαβήτης προκαλεί τις διαβητικές επιπλοκές της αγγειοπάθειας και της νευροπάθειας εκδήλωση των οποίων είναι και η στυτική δυσλειτουργία. Στην περίπτωσή σας πρέπει να ελεγχθεί εάν έχουν προσβληθεί και ζωτικά σπλάγχνα όπως η καρδιά και τα νεφρά. Είναι σημαντικό να επιτευχθεί άριστη ρύθμιση του διαβήτη. Είναι σημαντικό να διακοπεί η συνήθεια του καπνίσματος, να αντιμετωπιστεί συνυπάρχουσα υπέρταση ή υψηλή χοληστερίνη, διότι οι καταστάσεις αυτές επιδεινώνουν τα προβλήματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν δύναται να αποφευχθεί η λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
6. Έχω ζάχαρο εδώ και δέκα χρόνια. Εδώ και πέντε χρόνια, έχω ζάλες και παρουσίασα πίεση. Πρέπει να πάρω χάπι;
Η απάντηση στην ερώτηση αυτή δεν είναι δυνατόν να γίνει μέσα από μία τηλεοπτική εκπομπή. Στην ιατρική η εξατομικευμένη αξιολόγηση των συμπτωμάτων, καθώς και το είδος της αντιμετώπισης καθορίζονται ανάλογα με τα ευρήματα που ευρίσκονται κατά την ιατρική εξέταση ενός συγκεκριμένου ασθενούς και ποτέ μεμονωμένα. Η διάγνωση και η θεραπεία δεν είναι δυνατόν λοιπόν να πραγματοποιηθούν υπεύθυνα από τον ιατρό εκ του μακρόθεν, χωρίς να καταλήξει να κάνει ιατρική εκ του προχείρου, με ανάλογες δυσμενείς συνέπειες για την υγεία. Πρέπει όμως να γνωρίζετε ότι ο οργανισμός του διαβητικού λειτουργεί ιδανικά σε χαμηλότερες πιέσεις συγκριτικά με τα μη διαβητικά άτομα και τα κοινά όρια της πίεσης δεν ισχύουν στην περίπτωσή του. Το ίδιο ισχύει και για τα επίπεδα της χοληστερίνης. Τα γεγονότα αυτά συχνά παραβλέπονται στην ελληνική πραγματικότητα.
7. Είμαι διαβητικός και καπνίζω. Πόσο σημαντικό είναι να το κόψω;
Πολύ σημαντικό. Το ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα αυξάνει πολλαπλώς την τοξική επίδραση του διαβήτη.
8.Είμαι σαράντα δύο χρονών, γέννησα πριν τρία χρόνια και στην εγκυμοσύνη έκανα διαβήτη κυήσεως. Τώρα είμαι καλά. Τι πρέπει γενικά να προσέχω στην διατροφή μου για να μην κάνω ζάχαρο αργότερα;
Είναι σημαντικό ο δείκτης μάζας σώματος (ΒΜΙ) που ισούται με το πηλίκο του βάρους διά του τετραγώνου του ύψους να μην υπερβαίνει το εικοσιπέντε. Συνιστάται άσκηση, διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά (ζωικό λίπος, βούτυρο, πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα), αποφυγή κατάχρησης ζάχαρης. Εάν πάσχετε από μεταβολικό σύνδρομο πρέπει να αντιμετωπιστεί οπωσδήποτε. Οι οδηγίες εξατομικεύονται περαιτέρω βάσει των ευρημάτων της ιατρικής εξέτασης.
9. Τα ζάχαρά μου το πρωί είναι μόνιμα 130-140mg/dl. Ο ξάδελφος μου που είναι διαβητολόγος μου λέει να μην ανησυχώ και ότι δεν είμαι διαβητικός εφόσον το ζάχαρο δεν ανεβαίνει πάνω από 150.
Δυστυχώς η προχειρότητα δεν είναι χαρακτηριστικό μόνον των ελλήνων ασθενών, αλλά παρατηρείται και κατά την άσκηση της Ιατρικής από ορισμένους επαγγελματίες. Η νοσοκομειακή εμπειρία αποδεικνύει καθημερινώς ότι στην Ελλάδα ο διαβήτης εμφανίζει πολλές φορές σοβαρές μακροχρόνιες επιπλοκές λόγω της επιφανειακής αντιμετώπισής του από ορισμένους επαγγελματίες της υγείας.
Ιατρός Ειδική Παθολόγος