Πολλοί υποστηρίζουν ότι η νευρική ανορεξία είναι αποτέλεσμα των προτύπων που προβάλλουν τα ΜΜΕ: εικόνες ισχνών, αποστεωμένων μοντέλων εισβάλλουν στο σπίτι μας μέσα από τις τηλεοράσεις και τον τύπο. Όσο πιο αδύνατο το μοντέλο, ο τραγουδιστής/τρια, ο ηθοποιός  τόσο πιο επιτυχημένος. Είναι όμως μια πάθηση που οφείλεται μόνο στον μιμητισμό και τις κακές επιρροές;  Όχι! Πρόκειται για μια ψυχογενετική κατάσταση, ένα σύνδρομο αυτοεπιβαλλόμεης ασιτίας, όπου ο ασθενής προσπαθεί να τιμωρήσει τον εαυτό του γιατί δεν έχει την ιδανική για τον ίδιο εικόνα.

Η νευρική ή ψυχογενής ανορεξία αποτελεί μία από τις πιο συνηθισμένες διατροφικές διαταραχές. Εμφανίζεται κυρίως σε νεαρές γυναίκες (ηλικίας 14 έως 25), χωρίς να αποκλείονται και περιπτώσεις ανδρών. Ομάδες υψηλού κινδύνου θεωρούνται αθλητές, χορεύτριες, αθλήτριες ρυθμικής γυμναστικής και μοντέλα (γενικά επαγγέλματα όπου το βάρος και η εμφάνιση παίζει σημαντικό ρόλο).

Η νευρική ανορεξία δεν έχει σχέση με την απλή απώλεια όρεξης που μπορεί να συμβεί στον καθένα μας, ιδιαίτερα όταν βρισκόμαστε σε κακή ψυχολογική κατάσταση. Για να ξεκαθαρίσουμε τι ακριβώς είναι η ψυχογενής ανορεξία παραθέτουμε τα κριτήρια που θέτει το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρίας:

• Άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το βάρος του πάνω από ένα αποδεκτό όριο (απώλεια βάρους με αποτέλεσμα βάρος σώματος 15% κάτω από το φυσιολογικό)
• Έντονος φόβος του ατόμου μήπως πάρει βάρος, ακόμα κι όταν το βάρος του είναι πολύ κάτω από τις φυσιολογικές τιμές
• Διαταραχή στον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται το βάρος και το σχήμα του σώματός του και αδυναμία κατανόησης της σοβαρότητας της κατάστασής του
• Τα άτομα που πάσχουν από νευρογενή ανορεξία, κοιτάζοντας τον καθρέπτη τους βλέπουν ένα παχύ σώμα, ακόμα κι όταν το σώμα τους έχει φτάσει να είναι τόσο αδύνατο που είναι αντιαισθητικό για τους άλλους.

Τα προβλήματα που απορρέουν από τη νευρική ανορεξία είναι πολλά:

• Υποθερμία
• Γαστρεντερικά προβλήματα (π.χ. δυσκοιλιότητα)
• Υπόταση
• Αϋπνίες
• Ατροφία δοντιών
• Καρδιακή αρρυθμία
• Προβλήματα στο κυκλοφορικό σύστημα
• Μείωση της μάζας των οστών
• Νεφροπάθειες
• Απώλεια μαλλιών
• Ξηρότητα δέρματος
• Οίδημα κάτω άκρων

Τύποι ψυχογενούς ανορεξίας:

• Ανορεξία στερητικού τύπου: παρατεταμένη αποχή από το φαγητό, άρνηση παραδοχής αισθήματος πείνας κι άγχους για αύξηση βάρους, εσωστρέφεια
• Ανορεξία υπερκαταναλωτικού τύπου: περιστασιακά φαινόμενα υπερκατανάλωσης φαγητού που ακολουθούνται από πρόκληση εμετού. Οι ασθενείς αυτού του τύπου είναι πιο εξωστρεφείς κι αγχώδεις, πάσχουν συχνά από κατάθλιψη και παραδέχονται ότι έχουν έντονη όρεξη. Είναι συνήθως ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας από αυτούς του στερητικού τύπου.

Θεραπεία:

• Αρχικά, επιβάλλεται να σταματήσει η απώλεια βάρους. Σε κάποιες περιπτώσεις όπου το σωματικό βάρος είναι κάτω από το 75% του ιδανικού βάρους είναι αναγκαία η εισαγωγή στο νοσοκομείο και η παρακολούθηση από γιατρό. Η απώλεια βάρους είναι πολύ πιθανό να έχει προκαλέσει μεγάλη απώλεια θρεπτικών συστατικών, γεγονός το οποίο χρήζει ιατρικής παρέμβασης.
• Το επόμενο βήμα είναι η σταδιακή αύξηση του βάρους του ασθενούς. Εδώ χρειάζεται μεγάλη προσοχή, εφόσον η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες πρέπει να γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς. Η φροντίδα των ανορεξικών ατόμων είναι ευθύνη περισσοτέρων  από ενός ειδικού, και μεταξύ αυτών διαιτολόγου και ψυχολόγου. Ο ψυχολόγος έχει πολύ και σημαντική δουλειά να κάνει σε τέτοιες περιπτώσεις:

1. Αρχικά πρέπει να βοηθήσει τον ασθενή να αποκτήσει μια πιο ρεαλιστική εικόνα για την εικόνα που έχει για το σώμα του.

2. Επίσης, θα πρέπει να ερευνήσει πώς μπορεί να συνδέεται η ανορεξία με τα συναισθήματά του πάνω σε μια ευρεία γκάμα θεμάτων, όπως η αποτυχία ή τα σεξουαλικά ζητήματα.

3. Κάποιες φορές τα θεραπευτικά προγράμματα περιλαμβάνουν ημερολόγια σίτισης, όπου ο ασθενής καταγράφει τι τρώει κατά τη διάρκεια της μέρας και παράλληλα εκπαιδεύεται σχετικά με κινδύνους που κρύβει ο υποσιτισμός.

4. Η ανάπτυξη αυτοελέγχου είναι επίσης πολύ σημαντικό κομμάτι της ψυχολογικής υποστήριξης. Όταν όμως διαπιστωθεί ότι ο υποσιτισμός προέρχεται από την ανάπτυξη υπερβολικού αυτοελέγχου, τότε ο θεραπευτής πρέπει να οδηγήσει τον ασθενή σε πιο χαλαρά σχήματα ελέγχου της συμπεριφοράς.

5. Ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της θεραπείας του ασθενή είναι η εκπαίδευση του οικογενειακού του περιβάλλοντος. Η οικογένεια, από τη στιγμή που συνειδητοποιεί το πρόβλημα, ψάχνει τρόπους να πείσει τον ασθενή να καταναλώσει φαγητό. Άλλες φορές αυτό γίνεται με απειλές, άλλες με παράκληση, άλλες με προσπάθεια εξαπάτησης. Συνήθως οι συμπεριφορές αυτές δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση του ασθενούς. Είναι απαραίτητη, λοιπόν, η εκπαίδευση των γονιών προκειμένου να διευκολυνθεί η θεραπεία του πάσχοντος. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι πολλές φορές οι συμπεριφορές του οικογενειακού περιβάλλοντος όχι μόνο συντηρούν αλλά και γεννούν ανορεκτικές συμπεριφορές. Η υπερπροστατευτικότητα, η αποφυγή συγκρούσεων και η συχνή εμπλοκή στη ζωή του παιδιού είναι χαρακτηριστικά οικογενειών με ανορεκτικά άτομα.

Από τη συντακτική ομάδα του dietup.gr

υπό την επιμέλεια της Κλινικής Διαιτολόγου – Διατροφολόγου Χρυσάνθης Βλαχάκη